Om mantelzorgers/ouders te ontlasten en overbelasting tegen te gaan, moet vervangende zorg en ondersteuning eerder, makkelijker en meer op maat geregeld kunnen worden. Onder aanvoering van Clémence Ross is er onderzoek gedaan om vervangende zorg – we noemen dit respijtzorg – beter te gaan regelen. Op 3 februari 2020 reikte zij het rapport ‘Aanjager respijtzorg’ uit aan minister Hugo de Jonge.
Mantelzorg is de zorg die familieleden, vrienden, kennissen, buren of anderen vrijwillig geven aan volwassenen met een chronisch ziekte of beperking. Daarnaast is er een grote groep ouders die de zorg voor hun kind met een beperking op zich neemt.
Knelpunten
‘Een van de redenen voor het onderzoek is dat respijtzorg niet goed aansluit bij de wensen van mantelzorgers’, zegt de minister in zijn aanbiedingsbrief van het rapport aan de Tweede Kamer. ‘Terwijl zij een onmisbare rol spelen voor de grote en groeiende groep ouderen die zelfstandig thuis woont.’
Mantelzorg NL is het met de minister eens, maar denkt dat behoefte aan een adempauze sneller gesignaleerd moet worden. En dat dit alleen mogelijk is wanneer gemeenten overtuigd zijn van de preventieve werking van respijtzorg en zij daardoor vervangende ondersteuning gemakkelijker mogelijk maken.
Per Saldo heeft ook bijgedragen aan de totstandkoming van dit rapport. Onze bevindingen en aanbeveling zijn voor een groot deel overgenomen. De knelpunten zijn bekend en al vaker besproken. Ook wij vinden dat er te weinig aandacht is voor de individuele behoefte van de mantelzorger. Daarnaast wijzen wij er voortdurend op dat ook ouders van een kind met een beperking behoefte hebben aan respijtzorg. Dat het moeilijk is om passende, vervangende zorg te krijgen.
Zo heeft niet elke mantelzorger in de gaten dat hij mantelzorger is, laat staan dat hij bedenkt dat hij hulp kan vragen om zijn overbelasting te voorkomen. Als hij zover is, is het de vraag waar hij die respijtzorg kan aanvragen. Gemeenten houden vaak de boot af. Voor sommigen is het zelfs bewust beleid om de mogelijkheden voor respijtzorg niet algemeen bekend te maken.
Aanbevelingen
Clémence Ross, voormalig politica, doet in haar rol van ‘aanjager respijtzorg’ een aantal aanbevelingen.
- Gemeenten moeten investeren in passende respijtvoorzieningen aansluitend bij de behoeften van mantelzorgers.
- Gemeenten moeten zich meer richten op de behoefte van doelgroepen.
- De regelgeving in vier wetten is een obstakel, maar kan worden overwonnen. Zo kunnen gemeenten en zorgverzekeraars de handen ineen slaan en gezamenlijk mogelijkheden creëren.
- Maak gebruik van goede voorbeelden. Er worden er een aantal genoemd in het rapport in hoofdstuk 6.
- Laat respijtzorg een duidelijke plek krijgen, ga daarom door met de functie van ‘aanjager respijtzorg’.
Wat vinden wij?
In het rapport wordt vooral gesproken over respijtzorg voor ouderen. Wij vinden dat respijtzorg een duidelijke plek moet krijgen voor alle doelgroepen. Niet alleen voor ouderen, maar ook voor ouders (naasten) met een kind, (broer/zus) met een levenslange/levensbrede beperking. Er moet een duidelijk omschrijving komen over wat het is, voor wie en wanneer je er gebruik van kan maken en wat het oplevert. Dit is in het belang van de verstrekker en de mantelzorger. En zeker ook in het belang van de hulpvrager, die gebaat is bij passende, vervangende zorg.