Betere toegang in het sociaal domein

Een van de actielijnen van het ministerie van VWS is erop gericht dat de toegang in het gemeentelijk domein beter wordt georganiseerd. Hierdoor kunnen mensen gemakkelijker de ondersteuning krijgen die ze nodig hebben. Een belangrijke voorwaarde voor betere toegang is dat gemeenten meer op eenzelfde manier gaan werken. Naast een meer uniforme werkwijze zijn er nog een aantal belangrijke pgb-thema’s waar actie op wordt ondernomen om de toegang te verbeteren.

Toerusting

Wie voor een pgb kiest, moet weten wat er allemaal bij komt kijken. Want een pgb beheren is soms best ingewikkeld. Zij moeten vooraf alle juiste informatie krijgen. Deze informatie zou goed vindbaar, volledig en in begrijpelijke taal geschreven moeten zijn. Zo weten zij waar ze aan beginnen. En het voorkomt dat ze (onbewust) fouten maken, of erger nog, dat er misbruik van hen gemaakt wordt.

Ook voor medewerkers van verstrekkers die de indicatie stellen is het belangrijk goed op de hoogte te zijn van de pgb-regelingen. Zij moeten weten wat de volgorde in de aanvraagprocedure is, hoeveel tijd dit kost en kennis hebben over het pgb. Dan kunnen zij goed beoordelen of de hulpvrager in staat is een bewuste, positieve keuze te maken voor het pgb.

De aankomende budgethouder én de verstrekker van het pgb moeten dus goed toegerust zijn. Wij kunnen daarbij helpen. Zo ondersteunen we gemeenten hierbij: hier vind je meer informatie over ons Toerustingsproject, dat we samen met het ministerie van VWS hebben opgezet. Hierin bieden we nieuwe budgethouders én medewerkers van gemeenten ondersteuning op het gebied van het pgb.

Toereikende tarieven

Budgethouders kunnen alleen kwalitatief goede zorg en ondersteuning inkopen als de tarieven hiervoor toereikend zijn. Gemeenten hebben de verantwoordelijkheid om toereikende pgb-tarieven vast te stellen. In een aantal gemeenten zijn de tarieven niet toereikend. Hoe de gemeenten deze tarieven berekenen loopt dan ook flink uiteen. Een meer uniforme werkwijze is wenselijk. Daarom hebben we in samenwerking met de Vereniging van Nederlandse Gemeenten (VNG) en het Ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport (VWS) een praktische handreiking ‘toereikende pgb-tarieven’ ontwikkeld voor gemeenten. Deze handreiking is wat ons betreft een stap in de goede richting. Als blijkt dat dit onvoldoende wordt opgepakt door gemeenten, dan zullen wij aandringen op meer dwingende maatregelen. Lees meer hierover in ons nieuwsbericht handreiking toereikende pgb-tarieven.

Passend beschikken

Bij het verstrekken van een nieuwe indicatie (beschikking), wordt ook de duur van de indicatie bepaald. Daarbij wordt te weinig rekening gehouden met de duur van de beperking. Te vaak krijgen budgethouders met een levenslange en levensbrede beperking een indicatie voor een korte periode, bijvoorbeeld 1 jaar. Hierdoor moeten zij, terwijl hun situatie al jaren stabiel is, toch elke keer opnieuw een indicatie aanvragen. Dit kost hen veel tijd en moeite, en levert veel onnodige stress op.

Mede dankzij onze lobby is sinds 15 mei 2023 in de Zvw een indicatie voor volwassenen mogelijk voor maximaal 5 jaar, als er sprake is van een stabiele situatie. Daarvoor was dit maximaal 2 jaar. Lees meer hierover in ons nieuwsbericht Langere toekenning mogelijk voor pgb vanuit de Zorgverzekeringswet. Per Saldo werkt nu, samen met VWS en VNG, ook aan een soortgelijke regeling voor het sociaal domein (Jeugdwet en Wmo). Hiervoor is geen wijziging nodig in wet- en regelgeving, gemeenten kunnen nu al langere indicaties uitgeven. Dit wordt alleen nog te weinig gedaan.

De juiste doelgroep voor het pgb

De zorg en ondersteuning regelen met een pgb moet altijd een bewuste, positieve keuze zijn. Het mag nooit opgedrongen worden, omdat er geen passende hulp gecontracteerd is. Helaas worden in sommige gemeenten onterecht pgb’s verstrekt, als oplossing voor het onvoldoende afsluiten van contracten met (passende) zorg- en welzijnsorganisaties in de regio. Er is dan dus geen passend aanbod in Zorg in Natura. Dit mag nooit een reden zijn om een pgb te verstrekken. Als iemand niet wil of kan werken met een pgb, dan zal de gemeente met een passend alternatief moeten komen.

Informele zorg naasten

Mensen die bereid zijn om zorg te verlenen aan een familielid zijn goud waard. Zij geven soms hun baan en carrière op om dit te doen. Deze mensen moeten beter ondersteund worden. Het is belangrijk dat de budgethouder en de naaste die de ondersteuning gaat bieden vooraf alle voordelen, nadelen en risico’s afwegen, om een juiste beslissing te kunnen nemen.

Het is belangrijk dat duidelijker wordt wat in alle redelijkheid verwacht mag worden van naasten om te doen. Maar ook dat je zorg door naasten vanuit een pgb kan organiseren als er meer nodig is. Die duidelijkheid kan er komen door bijvoorbeeld een handreiking, die handvatten biedt voor zowel medewerkers van gemeenten, als voor budgethouders, over wanneer inzet van naasten mogelijk is met een pgb. Per Saldo is in gesprek met gemeenten om te achterhalen wat gemeenten nodig hebben om hier meer duidelijkheid over te krijgen.