‘Het lelijke eendje in de pgb-vijver.’ Zo noemt Aline Molenaar het Zvw-pgb in een artikel op Sociaal Web. Ze vindt het maar de vraag of deze regeling de titel van ‘pgb’ mag dragen. Het pgb betekent immers dat je een bepaald bedrag krijgt waarmee je, op basis van een indicatie, met eigen regie de benodigde zorg inkoopt.
Onze lobby
In onze lobby vragen we om:
- een onafhankelijke indicatiestelling;
- onderbouwde toekenning;
- flexibele inzet van het budget in geld en uren.
Op deze punten zien wij veel te weinig vooruitgang. Sterker nog, zorgverzekeraars gaan eigen, voor budgethouders ongewenste regels toepassen. Daarom willen we graag weten wat beleidsmakers en professionals hiervan vinden.
Wie beantwoorden onze vragen?
We hebben het ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport (VWS, Bianca Rouwenhorst, programmadirecteur pgb), de Nederlandse Zorgautoriteit (NZa, Karina Raaijmakers directeur Toezicht en Handhaving), SoloPartners (Lex Tabak, specialist zzp’er in de zorg) en Zorgverzekeraars Nederland (ZN, Wout Adema, directeur) gevraagd onze kritische vragen te beantwoorden. Daar waar zij kunnen en willen hebben zij dit gedaan. Zowel het ministerie van VWS als Zorgverzekeraars Nederland geven de voorkeur aan het plaatsen van hun reactie in één stuk, niet opgeknipt onder onze vragen. Hun reacties lees je daarom aansluitend.
Vooraf
Helaas kunnen we in dit artikel ons streven naar begrijpelijk taalgebruik niet helemaal waarmaken. Dat zou de zorgvuldige formulering van de organisaties kunnen aantasten. Vandaar dat we er in dit geval voor hebben gekozen de reacties te plaatsen zoals deze aan ons zijn toegestuurd. Heb je vragen of opmerkingen, bel of mail ons, we horen het graag!
Reacties van NZa en SoloPartners
Veelgestelde vragen
Reactie ministerie van VWS
Pgb belangrijk instrument om mensen zelf regie en flexibiliteit te bieden, ook in de Zvw
‘Wij zien het Zvw-pgb als een mooie manier om mensen (kinderen én volwassenen) die voor een langere tijd verpleging of verzorging nodig hebben, de mogelijkheid te geven zelf hun zorg in te richten. Zo kunnen zij zorg krijgen die past bij hun situatie, gezin en behoeften. Iedereen kan aanspraak maken op het Zvw-pgb vanuit het basispakket, dus het biedt niet alleen vrijheid en flexibiliteit, het is ook heel toegankelijk.
Indicatiestelling
Het klopt dat de indicatiestelling voor wijkverpleegkundigen een ingewikkelde en moeilijke taak is. Zij moeten rekening houden met alle (omgevings)factoren om te beoordelen welke zorg in het individuele plaatje nodig is. Dat is nodig om de zorg goed in te zetten en draagt bij aan het betaalbaar houden van de zorg zijn geheel.
Voor het werk waarin de wijkverpleegkundigen ingewikkelde afwegingen moeten maken, kun je dan ook alleen maar veel waardering hebben. Het toekennen van het pgb gebeurt door de zorgverzekeraar. De afspraak is dat de zorgverzekeraar daarbij afgaat op de indicatie van deze wijkverpleegkundige. Wanneer de zorgverzekeraar afwijkt van deze indicatie, gaat dit in overleg met de wijkverpleegkundige. Een zorgverzekeraar kan ook beoordelen dat een verzekerde niet in staat is het pgb te beheren. In alle gevallen wordt volledig inzichtelijk gemaakt op welke basis het pgb wordt toegekend of afgewezen. Zo hebben we dat afgesproken. Als we signalen krijgen dat dit anders gaat, dan wordt de zorgverzekeraar daarop aangesproken.
Informele zorg
Het vergoeden van informele zorg is mogelijk via dit systeem. Bij de indicatiestelling wordt naar het complete plaatje gekeken. Niet alleen naar de benodigde zorg, maar ook naar de context, de omgeving, het gezin. Vervolgens komt de vraag wie deze zorg gaat leveren, is dit een zorgaanbieder of bijvoorbeeld een familielid? Die keuze is aan de budgethouder. De budgethouder kan ervoor kiezen om informele hulpverleners in te zetten om de door de wijkverpleegkundige geïndiceerde zorg te verlenen. Daarvoor krijgt de zorgverlener dan een vergoeding.
Flexibel inzetten pgb
Wij herkennen niet dat zorgverzekeraars zich verzetten tegen het flexibel inzetten van het pgb. We staan met de hele keten, waar Per Saldo onderdeel van is, in nauw contact over het gebruik en de werking van het Zvw-pgb. We hebben met de hele keten bestuurlijke afspraken gemaakt die de meerwaarde onderschrijven van het flexibel kunnen inzetten van meer- en minderzorg in de tijd. Daarmee geven dus zorgverzekeraars aan open te staan voor het flexibel inzetten van het pgb.
Bijkomende zorgkosten
Aline Molenaar heeft het ten slotte over een vierde punt, het declareren van bijkomende zorgkosten. Het klopt dat we integrale tarieven hebben afgesproken waarvoor de zorgverleners geacht worden hun werk te kunnen doen. Ons ministerie stelt het maximale informele en formele tarief vast. Dit is een integraal tarief waaronder ook reiskosten en cursussen vallen.
We begrijpen dat we ons nu in een uitzonderlijke situatie bevinden. Het gebruik van extra beschermingsmiddelen door corona vormt een groot thema, dit geldt niet alleen voor de Zvw. Daar luisteren we naar. Daarom is er een corona-regeling gemaakt waarbij zorgverleners (informeel, mantelzorgers en formeel) kosteloos persoonlijke beschermingsmiddelen kunnen ophalen bij de apotheek.
Nogmaals, wij zien het Zvw-pgb als een belangrijk instrument binnen de zorg om mensen zelf regie en flexibiliteit te bieden. We weten wel dat pgb niet voor iedereen een prettige vorm is en dan is het goed om te zien dat het bij zorg in natura ook mogelijk is om regie en flexibiliteit te ervaren. Om de waardevolle aspecten van het pgb te behouden en waar mogelijk zelfs te verbeteren, blijven alle partners in de keten continue met elkaar in gesprek.’
Reactie Zorgverzekeraars Nederland
Samen werken aan een gebruiksvriendelijk persoonsgebonden budget
Verzekerden kunnen in Nederland zelf de zorg voor hun naasten organiseren. Ouders kennen hun kind door en door en zijn nauw betrokken bij de verzorging. Dat is een groot goed. Als een naaste zelf goede en passende zorg kan en wil verlenen, is het pgb voor alle betrokkenen een uitkomst. Bovendien kan dit de druk op de arbeidsmarkt voor zorgverleners wat verlichten. Want helaas hebben we nog steeds ook te weinig verpleegkundigen beschikbaar om de zorg te organiseren die nodig is.
Zorgverzekeraars willen, net als Per Saldo, dat het stellen van een indicatie voor zorg uit de Zorgverzekeringswet een proces is dat soepel verloopt en duidelijk is voor alle betrokken partijen. Het is daarom van groot belang dat we samen zorgen voor eenduidige indicatiestellingen door het terugdringen van de zogenoemde ‘praktijkvariatie’. Natuurlijk is dat niet eenvoudig. Het stellen van een indicatie is altijd maatwerk. Iedere situatie en patiënt is tenslotte uniek. Het is dan ook niet ongebruikelijk of ongewenst dat indicaties van vergelijkbare casussen licht afwijken. Wel zien we op dit moment nog te grote verschillen. Dat maakt dat verzekerden niet goed weten waar ze aan toe zijn.
Duidelijkere richtlijnen van en voor de beroepsgroep van wijkverpleegkundigen, waaraan nu wordt gewerkt, kunnen bijdragen aan een oplossing voor dit probleem. Ook kan het helpen als we samen nog meer wijkverpleegkundigen beter bekend maken met de richtlijnen.
Verbeteren van indicatiestellingen
De beroepsgroep van wijkverpleegkundigen heeft na de overgang van ‘verpleging en verzorging thuis’ naar de Zorgverzekeringswet (Zvw) in 2015 andere verantwoordelijkheden gekregen en heeft zich daardoor in korte tijd aanzienlijk ontwikkeld. Wijkverpleegkundigen zijn de afgelopen vijf jaar bijvoorbeeld veel meer volgens richtlijnen gaan indiceren, mede dankzij de in de tussentijd geformuleerde aanvullende richtlijnen van de beroepsvereniging V&VN en het Zorginstituut. Wijkverpleegkundigen weten daarnaast steeds beter alle aspecten van de situatie voor de indicatie in kaart te brengen; de zorgbehoefte van de cliënt, de draagkracht van het netwerk, het verbeterpotentieel van de cliënt en de zorg uit andere wetten. Deze ontwikkelingen kunnen echter wel leiden tot lagere indicatiestellingen dan vijf jaar geleden. In die periode werd bijvoorbeeld zorg uit de Wet maatschappelijk ondersteuning (Wmo) nog regelmatig meegenomen in de indicaties voor zorg uit de Zvw. Om een apart indicatieorgaan, zoals het CIZ, in te zetten is wat ons betreft niet aan de orde. Zorgverzekeraars zien liever dat de beroepsgroep de ruimte krijgt om zich verder te ontwikkelen.
Belang van communicatie
Zorgverzekeraars waarborgen dat het collectief opgebrachte premiegeld van onze verzekerden goed wordt besteed. We hebben daarom de wettelijke taak om indicaties te toetsen op rechtmatigheid en doelmatigheid. De zorgverzekeraars, onze leden, maken daarbij ieder voor zich keuzes over de duur van de indicatiestelling en de inrichting van de pgb’s. Zorgverzekeraars vinden het van belang dat de indicatie voor een pgb in beginsel niet anders is dan zorg in natura. De zorg die geleverd wordt door het eigen netwerk is daarbij nu nog vaak punt van discussie. We zijn daarom blij dat zowel de beroepsgroep als het Zorginstituut die discussie willen beslechten door hierover duidelijkheid te geven. Zorgverzekeraars hebben de verantwoordelijkheid om goed te communiceren met alle betrokken partijen, zeker nu we werken aan het verder verbeteren van het proces van indicatiestellingen. We willen dan ook wijkverpleegkundigen en verzekerden zo goed mogelijk informeren over de daadwerkelijke toekenningen, zeker als deze verschillen van de indicaties.
Samen voor hetzelfde doel
Per Saldo is voor zorgverzekeraars een belangrijke partner. Zij laat ons weten waar onze verzekerden tegenaan lopen en wat we met elkaar beter kunnen doen. Beiden willen we tenslotte dat mensen die zorg verlenen, zich zoveel mogelijk op die taak kunnen richten en geen zorgen hebben over het proces voor de toekenning van het pgb. Daar zetten we ons als branche voor in, ook in onze gesprekken met het ministerie van VWS, de NZa en het Zorginstituut. Samen werken we zo aan een passend en gebruiksvriendelijk pgb in ons unieke Nederlandse zorgstelsel.
Onze reactie
Wij begrijpen als geen ander dat zorg houdbaar en betaalbaar moet blijven en dat zorgverzekeraars een rol hebben in het behoud hiervan. Feit blijft dat het pgb een volwaardige financieringsvorm binnen de Zvw is en het verdient om ook zo behandeld te worden. Dus niet iedere – mogelijke – budgethouder met argwaan bekijken, niet iedere indicatiestelling nogmaals controleren, niet proberen uren voor informele zorg in mindering te brengen terwijl hier in de indicatiestelling al rekening mee is gehouden. Wij vragen om vertrouwen. Vertrouwen in mensen die een – vastgestelde – zorgvraag hebben en deze zorg willen invullen vanuit een pgb.
We blijven doorgaan in ons streven naar een goed werkbaar Zvw-pgb en we houden je natuurlijk op de hoogte van onze lobby.