Deze woonvorm noemen we een woon- of ondernemersinitiatief. Er zijn grote onderlinge verschillen. Maar centraal staan huiselijkheid, zorg op maat, persoonlijke ontwikkeling, midden in de samenleving en direct contact tussen ouders en zorgverleners.
De groepen zijn in deze initiatieven meestal kleiner dan in woonvormen van zorginstellingen met zorg in natura (ZIN).
Een bekend voorbeeld zijn de Thomashuizen voor bewoners met een verstandelijke beperking. Een ondernemerspaar heeft de leiding en woont in het Thomashuis samen met zo’n 8 bewoners.
Ook zijn er zorgboeren die al dagbesteding aanbieden en er later een wooninitiatief van maken. Andere zorgondernemers hebben minder goede ervaringen in de zorg en beginnen een eigen wooninitiatief om daar betere zorg te kunnen bieden.
Wonen en zorg zijn bijna altijd gekoppeld. In het contract staat dan dat je als bewoner moet verhuizen als je de zorg opzegt. De ondernemer is meestal eigenaar van de woning.
Wonen en zorg worden uit verschillende potjes betaald. Bewoners betalen de zorg uit een persoonsgebonden budget (pgb) van de gemeente of het zorgkantoor. Er wordt een apart huurcontract afgesloten. Bewoners betalen de huur en de kosten voor het levensonderhoud vanuit hun uitkering.
Kenmerken en kwaliteit van de zorg
Deze initiatieven hebben meestal niet alle zorg onder 1 dak. Zo bieden ze niet altijd zelf dagbesteding aan. Ook werken ze samen met specialisten van buitenaf, zoals gedragsdeskundigen en artsen voor verstandelijk gehandicapten (avg-arts).
De initiatieven hebben meestal een vast zorgteam. De overheadkosten zijn lager dan bij grote zorginstellingen. Zo zijn er meestal maar 1 of 2 leidinggevenden. Ouders kunnen meestal rechtstreeks contact opnemen met de persoonlijk begeleiders of de leidinggevenden.
Eigen regie en financiële transparantie
Bij ondernemersinitiatieven is er soms meer ruimte om samen te zoeken naar de best passende invulling, bijvoorbeeld voor de dagbesteding. Soms werken deze initiatieven samen met andere zorgaanbieders. Je kiest dan samen met je kind passende dagbesteding, en daarvoor sluit je een aparte zorgovereenkomst met de zorgaanbieder van de dagbesteding.
Bij sommige initiatieven van zorgondernemers hebben bewoners ook invloed op hoe en door wie de zorg wordt verleend. Maar dat is niet overal zo.
Als budgethouder maken de bewoners en hun ouders afspraken met de zorgondernemer over uren en tarieven. Hoe gedetailleerd je hiervan een overzicht krijgt, verschilt per initiatief. Ook verschilt de transparantie in hoe initiatieven de kosten voor wonen en levensonderhoud bijhouden.
Betrokkenheid en inzet van ouders
Ouders hebben meestal wel invloed op de zorg voor hun kind, maar minder op de koers van het initiatief. De betrokkenheid is groter dan bij een woonvorm met zorg in natura van een zorginstelling, maar kleiner dan bij een ouderinitiatief. Bij de Thomashuizen bijvoorbeeld regelt de ondernemer alles rond wonen en zorg. Ouders spelen vaak wel een rol bij organisatie van activiteiten in de vrije tijd.