Modellen zorg organiseren en inkopen

Er zijn verschillende modellen om de zorg te organiseren en in te kopen. De belangrijkste vraag daarbij is: wie is de opdrachtgever?

Toen jullie de visie op zorg opstelden, heb je hier misschien al over nagedacht: hoe ga je de zorg organiseren en inkopen? Wie zijn opdrachtgever en opdrachtnemer?

Meestal hangt dit ook af van wie het initiatief heeft opgericht: ouders, een ondernemer of een zorgaanbieder?

4 modellen

Hieronder een overzicht van 4 voorkomende modellen. Er zijn ook varianten en tussenvormen mogelijk.

Optie 1: Het ouderinitiatief is hoofdaannemer van de zorg

Het ouderinitiatief is de hoofdaannemer van de zorg. De zorgaanbieder is onderaannemer. Het initiatief sluit een contract met:

1. Een zorgaanbieder, variërend van een grote, relatief traditionele zorgaanbieder tot een kleine, relatief vernieuwende zorgaanbieder;
2. Een organisatie die zorg regelt: een soort uitzendbureau dat gespecialiseerd is in het organiseren en managen van een zorgteam.

Verschillen in zeggenschap over de zorg

Sommige initiatieven hebben zeggenschap over een groot aantal taken bij het organiseren van de zorg. Er is veel overleg tussen bestuur en ouders, en met de zorgaanbieder en het team. Ook is er volledige transparantie van inkomsten en uitgaven.

Andere initiatieven spreken bij de start de kaders van de organisatie van de zorg af, waarna de zorgaanbieder of zorgverleners meer autonoom de taken binnen die afspraken uitvoeren.

Je kiest als initiatief zelf waar je wel en niet bij betrokken wilt zijn. Voor punten waar je op moet letten bij eigen regie, zie Checklist Eigen Regie.

De kosten hangen af van de partij waarmee je een contract afsluit. Bij een traditionele zorgaanbieder is het uurtarief meestal het hoogst. Dat heeft te maken met de overheadkosten, de kosten die nodig zijn om de zorg te organiseren zoals management en gebouwen. Traditionele zorgaanbieders hebben een relatief hoog percentage overhead, soms tot 30% van het tarief. Bij kleine zorgorganisaties is de overhead (veel) kleiner, gemiddeld tussen de 1 en 8%.

Optie 2: Een ondernemer is werkgever

Het kan ook zijn dat een zorgondernemer een initiatief opzet. De ondernemer regelt de woning en de zorg en is werkgever. De overhead op de zorgkosten is gemiddeld hoger dan bij een ouderinitiatief.

De hoeveelheid zeggenschap en betrokkenheid van ouders verschilt. Dat geldt ook voor de transparantie van bijvoorbeeld de financiën. Die zeggenschap en betrokkenheid kunnen groot zijn, waarbij ondernemer en ouders nauw samenwerken. Er kan ook wat meer afstand zijn.

Neem de Thomashuizen voor mensen met een verstandelijke beperking. Daar sluit de bewoner een overeenkomst met de zorgaanbieder, en het aanbod ligt min of meer vast. Natuurlijk kunnen er eigen accenten zijn, maar over het algemeen is de zeggenschap van ouders en de transparantie van kosten minder groot dan bij bijvoorbeeld een ouderinitiatief. Ook hebben ouders weinig te zeggen over de indeling en het gebruik van de woning.

Optie 3: Het ouderinitiatief is werkgever

Wanneer het bestuur van het ouderinitiatief zélf mensen in dienst neemt en aanstuurt, noemen we dit ‘zelfwerkgeverschap’. Het initiatief neemt zelf zorgverleners aan en sluit arbeidscontracten af. Daardoor is het initiatief werkgever voor de wet. Dat brengt een aantal verantwoordelijkheden met zich mee.

Je moet bijvoorbeeld een medewerker doorbetalen bij ziekte en zorgen voor vervanging. De Sociale Verzekeringsbank (SVB) neemt sommige werkgeverstaken op zich. Meer daarover lees je op de pagina Richt de zorgorganisatie in.

Voordeel van dit model is dat het bestuur van het initiatief, en daardoor de ouders, veel zelf kunnen bepalen over hoe de zorg wordt verleend. Een ander voordeel is dat de overhead laag is, en de lijnen kort zijn.

Kort gezegd: voor hetzelfde geld kan er meer zorg worden ingekocht. Belangrijk is dat er een teammanager is die de zorgverleners aanstuurt en goed communiceert met zowel de ouders als het bestuur.

Taken en verantwoordelijkheden bij zelfwerkgeverschap

Overweeg je als ouderinitiatief zelfwerkgeverschap? Stel jezelf dan de volgende vragen: hebben we genoeg kennis en tijd om aan alle organisatorische, wettelijke en administratieve eisen te voldoen? Denk bijvoorbeeld aan:

• Arbowetgeving;
• Personeelsbeleid en de uitvoering daarvan; denk ook aan de werving van voldoende deskundige medewerkers;
• Loonadministratie;
• Verzekeringen, zoals bij ziekteverzuim of ongevallen;
• Zorgroosters maken;
• Communicatie en overleg: regelmatig overleg tussen bestuur en teammanager en regelmatig overleg met ouders (bijvoorbeeld verenigd in een ouderraad);
• Verantwoordelijkheid voor kwaliteitswetgeving in de zorg;
• Verantwoordelijkheid voor de zorgexploitatie; is deze sluitend?

Optie 4: De budgethouders zijn werkgever

De budgethouders sluiten een arbeidsovereenkomst af met individuele zorgverleners. Zij zijn dus formeel werkgever. In de praktijk zullen hun vertegenwoordigers de taken die hieruit voortvloeien op zich nemen. Naast individuele zorg is er bij deze vorm ook vrijwel altijd sprake van collectieve zorg.

Ouders van kinderen met ernstige meervoudige handicaps kiezen vaak voor dit model als alleen bepaalde zorgverleners voor hun kinderen kunnen zorgen. Soms zijn het zorgverleners die al in de thuissituatie bij deze kinderen betrokken waren. Vaak leveren ze ook zorg aan meerdere bewoners en op de collectieve zorgmomenten. Dat betekent dat bewoners meestal een arbeidsovereenkomst met meerdere zorgverleners hebben.

Ook hier kan de SVB sommige werkgeverstaken op zich nemen. Meer daarover lees je op de pagina Richt de zorgorganisatie in.

Het initiatief (de rechtspersoon) maakt afspraken met de zorgverleners over gemeenschappelijke zaken. Dat zijn bijvoorbeeld afspraken over de rollen van zorgverleners. Maar ook over hoe er op gemeenschappelijke momenten zorg wordt verleend en over de kwaliteit van zorg en hoe dat eruitziet op de werkvloer. Denk aan medicatieveiligheid of vrijheidsbeperking.

De (vertegenwoordigers van de) budgethouders hebben de verantwoordelijkheden die bij zelfwerkgeverschap horen, zie het kopje ‘Taken en verantwoordelijkheden zelfwerkgeverschap’. Ook al zijn de budgethouders werkgever, toch zal het bestuur een aantal overstijgende taken en verantwoordelijkheden moeten regelen.

Kies een model om zorg in te kopen

Bepaal welke manier van zorg inkopen het best past bij jullie visie. Weeg de voordelen en nadelen tegen elkaar af. Om een besluit te nemen, kun je bijvoorbeeld een sterkte-zwakteanalyse maken.

Het helpt om je op verschillende modellen te oriënteren. Bezoek daarom ook initiatieven in de buurt of initiatieven met een vergelijkbare doelgroep. Bekijk daarvoor het overzicht van ouder- en wooninitiatieven op Vind een ouder- of wooninitiatief of het overzicht in de Mee woonwinkel.

Je aansluiten bij andere initiatieven

Initiatieven kunnen het zichzelf makkelijker maken door samen te werken. Je kunt bijvoorbeeld lid worden van een paraplu-organisatie die kennis en informatie deelt. Denk aan voorbeeldcontracten of wachtlijstprocedures. Lokale belangenbehartiging kan ook een activiteit zijn die de paraplu-organisatie overneemt. Voorbeelden van zulke paraplu-organisaties zijn RPSW en De Grasboom.

Principebesluit

Je onderzoekt 1 of meerdere modellen. Daarna neem je een principebesluit over het model waarmee je de zorg wilt inkopen. Het kan zijn dat je later in het proces tot de conclusie komt dat een ander model beter past.